« Het broodjeaapexperiment
Spookverhaal: Maison ‘Déja vu’ »

Kinderlokkers in witte busjes (2): de Oost-Europeaan heeft het gedaan

Waarom rijden de kinderlokkers die de afgelopen weken in tal van plaatsen in ons land werden gezien in witte busjes? En waarom bedienen vermeende ontvoerders in de landen om ons heen zich van hetzelfde vervoermiddel? Niet omdat echte ontvoerders dat doen. In de waarschuwingen voor witte busjes schudden de oude angst voor kinderlokkers en het nieuwe wantrouwen jegens arbeidsmigranten uit Oost-Europa elkaar de hand. Het witte busje is een ideaal vervoermiddel voor vooroordelen.

Ook in België melden kinderen ontvoeringspogingen door mannen in witte busjes, circuleren waarschuwingen op Facebook en rukt de politie regelmatig vergeefs uit. Ook gaat in België het verhaal dat mannen in een witte bestelwagen honden stelen voor hondengevechten.

Witte busjes herinneren Belgen aan de gruweldaden van Marc Dutroux. Dat Dutroux een wit busje gebruikte, zal voor Belgen inderdaad een rol spelen, maar dat verklaart nog niet waardoor ook in andere westerse landen, van Zweden tot Australië, verhalen verteld worden over kinderrovers in witte busjes.

Das Bulli-Phantom

Ook in Frankrijk gaan verhalen over pogingen tot ontvoering door mannen in witte busjes die hun kans afwachten bij schoolpleinen. In Marseille circuleerden in 2008 en 2009 waarschuwingen voor zigeuners die kinderen ontvoerden om hun organen te kunnen verkopen. Ze reden rond in een blauw of wit busje met donkere ramen, of in een busje met de tekst ‘Doneer bloed’. De geruchten leidden tot agressie tegen Roma.

In Duitsland, waar transportbusjes Bulli worden genoemd, spreekt de politie van ‘das Bulli-Phantom‘. In Engeland heeft de politie herhaaldelijkwhite van rumours‘ bestreden. In januari werden in Birmingham drie Oost-Europese handelaars in oud metaal gearresteerd die bij een school een meisje benaderd zouden hebben – vanuit een wit busje. Na drie weken maakte de politie bekend dat de mannen onschuldig waren.

Tot in Zweden en Australië karakteriseerde de politie waarschuwingen tegen witte busjes als broodjeaapverhalen.

Waarom rijden de kinderrovers in deze verhalen doorgaans in witte busjes en niet in rode busjes of in zilvergrijze BMW’s?

Bloedkoets en zwarte Wolga

Niet omdat witte busjes zo vaak gebruikt zijn bij kinderontvoeringen waarvan de realiteit door niemand wordt betwijfeld. Een meisje van zeven uit Ede werd in  2009 door twee mannen ontvoerd in de kofferbak van hun personenauto; een meisje van vijf uit Oudenbosch in 2012 in een lichtblauwe Ford Ka. Ook een meisje van dertien dat in Huijbergen (bij Woensdrecht) werd ontvoerd, verdween in de kofferbak van een personenauto.

De iconische witte busjes zijn geen product van reële misdaden, maar van de eigen dynamiek van de verhalen die van mond tot mond gaan en die zich verspreiden via sociale media en nieuwsmedia. Waarom juist het witte busjes zo’n stereotype is geworden, valt beter te begrijpen als we kijken naar vergelijkbare verhalen uit andere tijden en plaatsen.

In Vlaanderen maakten ouders hun kinderen tot in de vorige eeuw bang met de bloedkoets of bloedkaros: een zwart rijtuig waarmee kinderen werden ontvoerd. Het bloed van de slachtoffers – dat volgens sommige vertellers uit de koets op de kasseien droop – was bestemd voor een zieke machthebber. Polen vertelden elkaar in de communistische tijd een soortgelijk verhaal: limousines van Russische makelij, zwarte Volga’s, ontvoerden kinderen om met hun bloed rijke westerlingen of Arabieren van leukemie te genezen. De daders waren nonnen, priesters, Joden, vampiers, satanisten of de duivel zelf. In beide gevallen gaat het om voertuigen van de elite en vertegenwoordigen de inzittenden een wereldlijke of occulte macht.

Inwoner van Zoetermeer waarschuwt wijkagent voor verdacht Pools busje, 7 april 2014.

Inwoner van Zoetermeer waarschuwt wijkagent voor verdacht Pools busje, 7 april 2014.

Angst voor Oost-Europeanen

Witte busjes zijn een ander verhaal. Veel mannen die in witte busjes rijden – de meest verkochte bedrijfswagen van Nederland – zijn koeriers, monteurs, bouwvakkers en andere arbeiders. In Engeland bestaat zelfs het negatieve stereotype van de white van man: een aso uit de arbeidersklasse die in zijn roestige witte busje vol gestolen waar een gevaar op de weg is.

De mannen in de witte busjes zijn niet alleen door de aard van hun werk betrekkelijke vreemden op de plaatsen waar ze verschijnen. Het zijn ook vaak buitenlanders – Poolse schilders, Bulgaarse stukadoors – dus dubbel vreemd. Het lijkt me geen toeval dat de waarschuwingen in Nederland en omliggende landen zich vaak richten op Oost-Europeanen. Een tweet: ‘PAS OP! Bulgaarse kinderlokkers in Nederland actief! Busje gezien? BEL SNEL naar 112.’ Ook dat is een contrast met de genoemde ontvoeringen in Ede, Oudenbosch en Huijbergen: de daders daarvan waren Nederlanders.

Op Facebook, Twitter en reacties op nieuwssites worden in een moeite door alle Oost-Europese immigranten verketterd: ‘Dat je kind niet meer veilig buiten kan spelen, naar school te gaan ezv dat ze niet door pole, Roemenië gekindnept kunnen worden!!’ Uit dezelfde reeks reacties:

Dat Bulgaars tuig heeft geen enkele normen en waarden. Slapen zelfs in een hol in t bos tussen gejatte spullen! Dat kind jatten ze niet voor zichzelf, puur om door te verkopen!! En gek genoeg worden die Bulgaren nooit gepakt, al staat hun signalement op alle breefings!
Mensen kunnen klagen over Marokkanen en Turken maar daar zijn t een paar rotte appels.
Bulgaren komen hier alleen maar heen met criminele doeleinde!!

Migranten met een langere geschiedenis in Nederland stemmen in. ‘Mocro’: ‘ze zeggen dat wij de marokaanen weg moet maar het zijn de bulgaaren.’ En ‘een ongeruste moeder’ van Turkse afkomst: ‘Ik las een reactie over dat ieder volk zn rotte appels heeft wat ook zo is, maar bulgaren zijn één en al ROT!!’

In de gruwelverhalen over de bloedkoets en de zwarte Wolga wordt de bevolking bedreigd door een elite die deels inheems, deels vreemd is: het gevaar komt van boven. In West-Europese verhalen over witte busjes komt het gevaar van onderen en van buiten. In deze verhalen zijn Bulgaren en Roemenen de nieuwe Marokkanen. Daar gaan we nog meer van horen.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *