Veel foto’s en video’s van vluchtelingen die circuleren op Twitter en Facebook zijn vals: bewust gemanipuleerd met een politiek doel. Hoe stel je de herkomst van die beelden vast? Voor video’s kan dat met de Youtube DataViewer, een creatie van Amnesty International. Ik probeerde hem uit met een filmpje dat Syrische IS-aanhangers zou laten zien die in een Duitse stad de boel kort en klein slaan.  In werkelijkheid zijn het beelden van linkse demonstranten die in 2011 zijn gefilmd in Dortmund.

De video is op 19 september 2015 geüpload door iemand die zich The Universal Eye noemt en laat volgens de toelichting beelden zien van amok makende Syrische vluchtelingen in Duitsland. Ze zijn in het zwart gekleed, dus – nog steeds volgens de toelichting – IS-aanhangers.

Videocheck

Checken gaat als volgt: ga naar de YouTube DataViewer en plak de URL van de video die je wilt checken in het zoekvenster.

Resultaat: een serie thumbnails uit de video die je onderzoekt, met een link naar de Google-service ‘omgekeerd plaatjes zoeken’.

Klik je op ‘reverse image search’, dan geeft Google andere video’s en pagina’s waarin dezelfde beelden voorkomen.

Aan die zoekresultaten kun je al snel zien dat de video geen beelden bevat ‘uit de afgelopen 24 uur’, zoals het bijschrift beweert: de beelden zijn al vaker gebruikt in de context van rellen tussen neo-nazi’s en autonomen in Duitsland. Dat is genoeg om te besluiten dat het een vervalsing is.

Geen IS-aanhangers, maar autonomen

Maar wat zien we dan wel? De Youtube dataViewer blijkt geen magic bullet: er is extra zoekwerk nodig om de bron te vinden. Het gaat in de zoekresultaten over een ‘Antikriegstag’ in Dortmund. Zoeken we verder in YouTube met deze termen, dan zien we onze video terug, maar nu met de toelichting: autonomen vernielen politieauto tijdens nazidemonstratie in Dortmund, 3 september 2011. De YouTube DataViewer bevestigt dat deze video inderdaad op die dag is geüpload.

En die mannen in het zwart die zo tekeer gaan, zijn dat inderdaad autonomen, of zijn het neo-nazi’s? Verder zoeken in Duitse nieuwsmedia maakt aannemelijk dat het inderdaad autonomen zijn – zie de foto hieronder, die op dezelfde dag werd genomen in Dortmund.

Foto’s checken

Zie voor handige tools om foto’s te checken dit overzicht en voor een handleiding omgekeerd foto’s zoeken deze demonstratie.

Met dank aan @hulswood, wiens tweet me op deze vervalsing attendeerde.