Toen in een opvang voor vluchtelingen in het Italiaanse Livorno het water werd afgesloten, gingen de bewoners de straat op. 32 seconden video van hun protest gaat nu op Internet rond met de valse boodschap: migranten werpen roadblocks op en eisen geld van automobilisten. In Nederland wordt dit bericht op Twitter verspreid door PVV-politici. Het is een voorbeeld van rechtspopulistische propaganda die via netwerken van Twitter- en Facebookactivisten ook ons land bereikt.

Op de video die de Almeerse PVV-politici Toon van Dijk en Willem Boutkan op 10 mei verspreidden, zien we een opstootje: er liggen een paar oude fietsen op straat als een soort barricade, een auto wordt staande gehouden door zwarte mannen, ze schuiven de fietsen opzij en de auto rijdt door. Van Dijk en Boutkan retweeten video en commentaar van de rechtse Amerikaanse Twitter-activist Kevin W. Wat we volgens hem zien: ‘Illegale moslimmigranten in Italië richten wegversperringen op om tol te innen van passerende automobilisten.’

Het is moeilijk te controleren: er staat niet bij waar en wanneer dit is gebeurd. Samen met de Italiaanse hoaxbuster Michelangelo Coltelli lukte het toch om de oorspronkelijke nieuwsberichten over dit relletje terug te vinden. En die vertellen een heel ander verhaal.

Protest tegen wanbeheer

Op 5 september 2016 kwamen bewoners van een opvang voor migranten in de Toscaanse kustplaats Livorno in opstand: omdat de opvangorganisatie de rekeningen niet betaalde, had het waterleidingbedrijf de kraan dichtgedraaid. Ook hadden ze al twee weken hun toelage voor levensonderhoud – 2,50 euro per dag – niet ontvangen. Enkele tientallen bewoners versperden de straat met oude fietsen, tot de politie tussenbeide kwam.

Het water werd weer aangesloten en de opvangorganisatie beloofde de dagelijkse toelage uit te betalen. ‘s Avonds leverde de burgemeester van Livorno kritiek op de bewoners die ongeregeldheden hadden veroorzaakt én op de organisatie die wegens wanbeheer het water had laten afsluiten. Van het afpersen van automobilisten was geen sprake.

Bewuste misleiding, opportunistische verspreiding

Het opstootje in Livorno is in woord en beeld uitgebreid verslagen door Italiaanse media. De video is afkomstig van de lokale nieuwssite Livorno.it, waar hij verscheen onder de kop: ‘Zonder water en geld, migranten in opstand’. Het onjuiste verhaal over afpersing van automobilisten is geen vergissing, maar opzet, benadrukt hoaxbuster Coltelli in het artikel dat hij erover schreef: degene – we hebben helaas niet kunnen achterhalen wie – die als eerste de video heeft verspreid, heeft de oorspronkelijke context niet kunnen missen. 

De route die deze strategische leugen volgde, is dezelfde als bij eerdere gevallen van Twitterpropaganda die hier geanalyseerd zijn. Nieuws over migranten of moslims van bonafide nieuwsorganisaties wordt op maat geknipt, van leugens voorzien en zonder verwijzing naar de bron in omloop gebracht door kwaadwillende individuen. Daarna wordt het bericht verder verspreid door socialemedia-activisten zoals – in dit geval – de Amerikaan Kevin W. en iemand die onder de Russische naam ‘Duitsland Vandaag‘ dezelfde soort haatberichten verspreidt over migranten. 

In Nederland is het bericht verspreid door PVV-fans @Mirjam152 (meer dan 5000 volgers) en @blondemevrouw1 (11.500 volgers): ‘Zover is het dus al. Autochtonen bedreigd en gechanteerd, betaal #jizya nu! Signalen van aanstaande burgeroolog(en).’ ‘Jizya’ is belasting voor niet-moslims. De Almeerse PVV-politici Van Dijk en Boutkan pikten het bericht op van Mirjam152 en gaven het door aan hun volgers.

Een representatieve reactie: ‘Pas op ik rij door, ruitenwissers aan en gas geven.’

Meer over Twitterpropaganda:

Reclame voor een pogrom
Haatpropaganda in PVV-tweet: ‘net 2 uren in Duitsland en dan al moord’
Vals nieuws in PVV-tweets: Obama is moslim! Kanalen Venetië bevroren!

Video’s checken: vluchtelingen rellen in 2015? Nee, Duitsers in 2011