Een baby met een handgraat en een pistool: eind april verspreidde IS een foto van een pasgeboren terroristje, compleet met geboortebewijs van Islamitische Staat. Via Twitter en sites van nieuwsmedia ging de foto de wereld rond. Wat opvalt: de verspreiders zijn tegenstanders van IS. Is de foto wel echt afkomstig van IS, of is hij bedoeld om IS zwart te maken?
De babyfoto verscheen op 27 april onder meer op de sites van het Brabants Dagblad, Metronieuws, Spitsnieuws en AD.nl. De meeste berichten openen met een ferme kop (Spitsnieuws: ‘IS gebruikt baby als posterboy voor dreigement’), maar houden daarna een slag om de arm. ‘Of het beeld daadwerkelijk door IS op het internet gepost werd, is (nog) niet duidelijk’, aldus het Brabants Dagblad. Kan het een vervalsing zijn?
Fake IS-documenten
Het zou niet de eerste keer zijn dat dubieuze of ronduit misleidende berichten de ambities van Islamitische Staat aandikken. In 2014 publiceerden nieuwsmedia beelden van IS-paspoorten en van landkaarten met het vijfjarenplan voor de verovering van de wereld. In het eerste geval ging het om documenten van onzekere herkomst zonder enige praktische waarde, in het tweede geval om kaarten waarvan er een afkomstig was uit een computerspel en die werden verspreid door Amerikaanse islamhaters.
Deze documenten zijn voorbeelden van zwarte of grijze propaganda. Zwarte propaganda lijkt afkomstig van de ene partij, maar is gefabriceerd door tegenstanders, grijze propaganda is van onduidelijke herkomst. De derde soort is witte propaganda, waarbij de afzender is wie hij zegt te zijn. Welke kleur heeft de foto van de IS-baby?
De foto bereikte de nieuwsmedia via een tweet van Abu Ward Al-Raqqawi. Hij meldt ook de naam van het kind en zijn ouders (Jarrah, zoon van Abu Jarrah en Umm Jarrah) en besluit met de dreigende woorden: ‘Dit kind zal een risico zijn voor jullie, niet alleen voor ons.’
Sommige journalisten (zoals die van het Belgische Nieuwsblad) zagen Al-Raqqawi aan voor een aanhanger van IS. Hij hoort echter bij een groep tegenstanders van de terreurbeweging, die verslag doet vanuit IS-gebied in Syrië, Raqqa is being slaughtered silently (RIBSS).
Abu Ward twitterde de foto op 26 april om 13:22. Hij was niet de eerste: zijn strijdmakker Abu Mohamed deed dat al om 00:45. De oudste versie die ik kon vinden (26 april, 00:33), is van Captain Fallujah – een zeer actief, Engelstalig pro-IS-account. Die was er snel bij, want volgens het geboortebewijs is het kind ter wereld gekomen op 25 april.
Geen vervalsing
De babyfoto is dus openbaar gemaakt door een sympathisant van IS. Een ander exemplaar van het geboortebewijs verscheen al eerder op Internet en werd op 21 april – dus vier dagen voor de geboorte van baby Jarrah – door CNN gebruikt in een artikel over Islamitische Staat. Dat is toevallig, maar twee Nederlandse deskundigen die ik ernaar vroeg, zien geen harde aanwijzingen voor een vervalsing.
Onderzoeker van jihadpropaganda Pieter Nanninga (Universiteit Groningen) kent meer foto’s van strijders in Syrië en Irak met hun baby’s. Dat de ouders alleen worden aangeduid als ‘moeder van Jarrah’ en ‘vader van Jarrah’ (voluit: Abu al-Jarrah al-Shami, Jarrahs vader, de Syriër) vindt hij niet vreemd: ‘De aanduidingen Umm/Abu zijn vrij gebruikelijk, zeker voor IS-aanhangers, die zelden hun echte namen gebruiken.’
De Tilburgse Arabist Jan Jaap de Ruiter is nog stelliger: ‘Dat geboortecertificaat lijkt me echt, absoluut. IS maakt schaamteloos misbruik van kinderen om haar ideologie te verspreiden. Dus deze foto’s verbazen me helemaal niet.’ Dat de babyfoto de nieuwsmedia bereikte via tegenstanders van IS, vindt hij geen reden om de authenticiteit te betwijfelen. Voor een serie artikelen over het leven in het IS-kalifaat had De Ruiter contact met Abu Mohammed: ‘Ik acht de informatie van de jongens van de website Raqqa is Being Slaughtered erg hoog. Ze hebben tot nu toe vrijwel altijd gelijk gehad en als iets niet van IS is, zeggen ze dat ook.’
Tevreden
De foto van de zwaarbewapende baby is dus een voorbeeld van witte propaganda, maar kreeg zijn grootste bereik door IS-tegenstanders en nieuwsmedia die hem gebruiken om IS zwart te maken. Het bericht erover van de Daily Mail is vierduizend maal gedeeld. De succesvolle mediamakers van IS kunnen weer tevreden zijn.