De dankbare zakkenroller

Een man pikt een lifter op, die hem toevertrouwt dat hij net ontslagen is uit de gevangenis: hij is een onverbeterlijke zakkenroller. Van schrik drukt de automobilist het gaspedaal te diep in. De politie houdt hem aan en hij krijgt een bon. Maar op de plaats van bestemming heeft de lifter een verrassing voor hem: het opschrijfboekje van de politieagent. Klinkt bekend? Het is de plot van een kort verhaal van Roald Dahl. En een voorbeeld van de innige verhouding tussen nieuws, literatuur en broodjeaapverhalen. Lees verder

De Vliegende Hollander is een volksverhaal, maar geen volks verhaal

De Vliegende Hollander is een Eftelingattractie, een opera van Wagner en een bijnaam voor voetballers (die zweefduik van Van Persie!). En, natuurlijk, een oeroud Nederlands volksverhaal over de goddeloze kapitein Van der Decken, die voor straf tot de Dag des Oordeels de zeven zeeën bevaart met zijn spookschip. Maar een nieuwe studie laat zien dat zijn verhaal helemaal niet zo oud, Nederlands en volks is. En dat hij veel rollen heeft gespeeld in zijn relatief korte bestaan: van slavenhaler tot boegbeeld van de KLM en mascotte van Terneuzen. Lees verder

Stille Willie en Bleke Jet: een onsterfelijk spookverhaal

De sterkste verhalen sterven niet. Zo spookt er door de popmuziek een verhaal over een lifter die op een barre avond instapt bij een trucker en een avontuur beleeft dat zijn kijk op het leven verandert. In 1967 zong de countryzanger Red Sovine het naar de top-tien van de Amerikaanse hitparade, Tom Waits heeft het op zijn repertoire en de Tröckener Kecks maakten van de vrachtwagen een bordeel en van de trucker een prostituee – Bleke Jet. Maar het is hetzelfde verhaal over barmhartigheid en de grens tussen leven en dood. Lees verder

De inspiratiebronnen van Roald Dahl (2004)

Dropveters van rattenbloed en een ingeslikte octopus. De inspiratiebronnen van Roald Dahl. In Mooren, P., Kurvers, J., Lierop-Brouwer, H. (red.), De mondige jeugdliteratuur. Over raakvlakken van jeugdliteratuur en volkscultuur , pp. 139-154. Leidschendam: Biblion.

Roald Dahl had een grote fantasie – en een goed oor voor volksverhalen. Behalve met elementen uit sprookjes zijn Dahls boeken voor kinderen en volwassenen doorspekt met plots uit urban legends. Ook privé vertelde Dahl deze macaber-komische verhalen graag als waar gebeurd aan een nietsvermoedend publiek. Lees verder

Sage en waarheid in protesten tegen Jezusfilms (2009)

U wordt genept, broeders! Sage en waarheid in protesten tegen Jezusfilms. In: Exalto, J. & Lieburg, F., van (red.), Spoken op het kerkhof. Verkenningen van protestantse vertelcultuur. (Jaarboek voor de geschiedenis van het Nederlands protestantisme na 1800 vol. 17), pp. 135-153. Zoetermeer: Meinema.

In kettingbrieven en -mailtjes worden gelovigen al sinds de jaren tachtig opgeroepen om te protesteren tegen godslasterlijke films over het leven van Jezus. Sommige van die films bestonden echt (de bekendste is Scorsese’s Last Temptation of Christ), andere niet. In beide gevallen zijn de protesten te beschouwen als symbolische verhalen waarmee groepen mensen morele grenzen definiëren. Deelnemers aan deze rituele twisten vervullen vaste rollen: de provocateurs en de gekwetsten, met de nieuwsmedia aan de zijlijn als verslaggever en aanjager.
Lees verder