Haat zaaien met verzonnen nieuws is geen recente uitvinding: maak kennis met Pavel Krushevan, de Russische uitgever en politicus die in 1903 zijn stadgenoten ophitste tegen hun joodse buren. Volgens zijn krant hadden joden een christelijke jongen doodgestoken om zijn bloed te verwerken in matzes. In de lynchpartij die volgde, werden 49 joden afgeslacht. Krushevan publiceerde ook als eerste De Protocollen van de Wijzen van Zion, de joodse plannen voor wereldoverheersing, hoewel hij wist dat dit een vervalsing was. Zijn thema’s en zijn cynisme zijn ook zichtbaar in politieke propaganda van nu. Lees verder
Berichten met de Tag complottheorie
Machteloze woede: proefschrift over complotdenkers in Nederland
Hoe gevaarlijk zijn complotdenkers? Niet zo erg, concludeert Jelle van Buuren in de studie waarop hij op 2 november promoveerde aan de Universiteit Leiden. Ze slaan gewelddadige taal uit, maar een gevaar voor de nationale veiligheid zijn ze niet. Belangrijk zijn ze wel: complotdenkers zijn kanaries in de kolenmijn, zegt Van Buuren. Ze signaleren dat de geloofwaardigheid van het bestel onder druk staat. Lees verder
Reisgids voor Complotland
– ‘Wat zit jij te lezen? Laat eens kijken: Complotdenkers van Maarten Reijnders. Prins Claus nam deel aan rituele moorden, buitenaardse wezens hebben een basis op de maan en 9/11 was een inside job. Koekoek! Alle aluhoedjes verzamelen.’
– ‘Jij doet nou net of iedereen die in complotten gelooft gek is, maar volgens Reijnders is iedereen gevoelig voor complotten. De meerderheid van de Amerikanen denkt dat de moord op Kennedy een complot was en dat de overheid informatie over UFO’s geheim houdt. Wantrouwen tegen autoriteiten is algemeen. Aan de andere kant: het boek gaat bijna helemaal over een paar bloedfanatieke Hollandse mannen, en een enkele vrouw. Die allemaal trouwens erg aardig bleken toen Reijnders bij ze op de koffie ging.’ Lees verder
Franse anti-complotcampagne ontploft in gezicht overheid
Communicatiefaal: een voorlichtingscampagne van de Franse overheid zet aanhangers van complottheorieën weg als domme, luie, plat pratende sukkels. Bovendien blijkt de als spreekbuis ingehuurde komiek banden te onderhouden met complotdenkers. Direct na de lancering werd de website ‘On te manipule’ (‘ze manipuleren je’) al overladen met kritiek. Een gemiste kans, want de Fransen maken zich met recht zorgen over de populariteit van complottheorieën onder de jeugd. Lees verder
Complotdenkers: verketterde kinderen van de Verlichting
Complotdenkers zijn niet irrationeel. Hun wantrouwen tegen autoriteiten staat in een respectabele traditie: die van de Verlichting. Hun theorieën zijn verrassend redelijk (behalve die dat de Engelse koningin een buitenaards reptiel is). Tijd voor een herwaardering van de complottheorie, vinden de auteurs van Modern Conspiracy. Zelf dragen ze geen aluhoedje: ze vinden dat complotdenkers te lang in het licht hebben gestaard. Maar ze geloven evenmin in de alarmistische retoriek van complotdebunkers. Hun boodschap aan beide partijen: effe dimmen. Lees verder
Verdacht nieuws na aanslagen: checklist voor nieuwsconsumenten
Nieuws is altijd voorlopig: het is ‘de kladversie van de geschiedenis’. Brekend nieuws is de potloodschets van die kladversie. Bij grote aanslagen spoelt er via traditionele en sociale media een stortgolf van nieuws over ons heen. Inclusief hoaxes, geruchten en broodjes aap. Twitter en Facebook zijn onmisbaar: we gaan niet wachten op de krant van de volgende ochtend. Maar hoe onderscheid je betrouwbare berichten van misinformatie? Garanties zijn er niet, maar deze checklist kan helpen. Lees verder
Mo Modaal en het Charlie-complot
Mainstream media zoeken al jaren op straat naar de stem van de gemiddelde moslim. Intussen laten in de comments op de Facebookpagina van die media heel wat moslims hun stem horen. Inclusief de onthutsend populaire complottheorieën over de aanslagen in Parijs: ‘Het waren zogenaamde moslims die met hun linkervinger ‘Allahu akbar’ riepen. IEDERE MOSLIM WEET DAT DIT MET DE RECHTERVINGER MOET!’ Lees verder
Sociale media zijn niet de kwaal, maar het medicijn
Sociale media versnellen geruchten over ebola en andere bedreigingen van onze gezondheid, betoogde Henri Beunders op de opiniepagina van NRC Handelsblad (‘Paniek besmettelijker dan ebola’, 25 oktober 2014). Zijn advies: kijk minder op je smartphone en praat meer met vrienden die zich niet gek laten maken. Maar Beunders denkt te makkelijk dat hij kan vaststellen wat een gerucht is en miskent het positieve potentieel van sociale media. ‘Gezond verstand’ is niet altijd en alleen te vinden bij traditionele autoriteiten, maar ook op Twitter. Lees verder