« Ongelukje: schadeclaim na zwangerschap door aanrijding
Kinderbende jaagt op horrorclowns »

Reisgids voor Complotland

‘Wat zit jij te lezen? Laat eens kijken? Complotdenkers van Maarten Reijnders. Prins Claus nam deel aan rituele moorden, buitenaardse wezens hebben een basis op de maan en 9/11 was een inside job. Koekoek! Alle aluhoedjes verzamelen.’

‘Jij doet nou net of iedereen die in complotten gelooft gek is, maar volgens Reijnders is iedereen gevoelig voor complotten. De meerderheid van de Amerikanen denkt dat de moord op Kennedy een complot was en dat de overheid informatie over UFO’s geheim houdt. Wantrouwen tegen autoriteiten is algemeen. Aan de andere kant: het boek gaat bijna helemaal over een paar bloedfanatieke Hollandse mannen, en een enkele vrouw. Die allemaal trouwens erg aardig bleken toen Reijnders bij ze op de koffie ging.’

‘Hollandse mannen? Niets over Islamitische complotdenkers? Ik weet nu al genoeg over de politieke agenda van die Reijnders.’

‘Zie je wel, nou zie jij ook een complot! Dit is niet het complete complotboek, maar er staat wel veel in. De hoofdpersonen zijn figuren als Wim Dankbaar, die weet wie John F. Kennedy heeft vermoord, Désirée Röver, die gelooft dat HPV-vaccinatie een verkapt sterilisatieprogramma is, en Micha Kat, die beweert dat Marianne Vaatstra niet door een Friese boer is vermoord, maar door een asielzoeker, die daarna door justitie het land uit is gesmokkeld.’

‘Allemaal usual suspects….’

‘Ja, het boek gaat vooral over de geestelijk leiders van wat Reijnders de samenzweringskerk noemt. De kruisvaarders. Mensen die een dagtaak hebben aan het ontrafelen en bestrijden van samenzweringen. Bijzondere, kleurrijke personages, maar evenmin representatief voor de doorsnee-complotaanhanger als de Paus voor de gemiddelde parochiaan.’

‘Moet ik het nou kopen of niet?’

‘Wel als je een vlot leesbaar boek zoekt dat in korte hoofdstukken vertelt over een paar geruchtmakende zaken van de afgelopen jaren: de zaak-Demmink, de moord op Marianne Vaatstra, verzet tegen vaccinaties… Ook passeren in marstempo de belangrijkste boemannen: de Illuminati, de Bilderberg-conferentie, Big Pharma, buitenaardse reptielen, en natuurlijk de Joden, die er volgens Désirée Röver op uit zijn via vaccinaties de wereldbevolking te decimeren.

‘Ik voel een “maar” aankomen…’

Inderdaad: ik zou het niet kopen als je wilt begrijpen wat gewone mensen aantrekt in complottheorieën. Reijnders is geen onderzoeker, maar een journalistieke verhalenverteller – hij ontleent zijn defintie van “complottheorie” met ontwapenende eerlijkheid aan Wikipedia, “de ultieme informatiebron voor scholieren, studenten én voor luie schrijvers zoals ik.” Ik had behalve over die gewone  mensen bijvoorbeeld wel wat willen lezen over de omgang van overheid en mainstream media met complotdenkers.’

‘Ik dacht al dat je dat ging zeggen. De ondertitel van het boek is: “Hoe gevaarlijk is het geloof in samenzweringstheorieën?” En?’

‘Ze kunnen best gevaarlijk zijn voor de voksgezondheid. Bijvoorbeeld als ouders hun kinderen niet laten inenten omdat ze denken dat vaccinatie een complot is. En Reijnders haalt een onderzoek aan waaruit blijkt dat in 2000-2005 330.000 Zuid-Afrikaken met AIDS eerder overleden doordat de regering niet in reguliere medicijnen geloofde. Ook werden toen 35.000 baby’s met HIV geboren omdat hun moeders het middel niet kregen dat overdracht van moeder op kind tegengaat. Andere voorbeelden van dat gevaar zijn de manier waarop complotdenkers Joris Demmink en de ‘klusjesman’ uit de Deventer moordzaak hebben achtervolgd.’

‘Zijn er ook onschadelijke complottheorieën?’csdldvww8aakj__-jpg-large

‘Het verhaal dat Paul McCartney in de jaren zestig is overleden en is vervangen door een dubbelganger had vooral amusementswaarde en het idee dat Tupac nog leeft kan ook niet veel kwaad. Maar daar gaat dit boek niet over. Ik zie complotgeloof minder als de oorzaak van allerlei onheil dan Reijnders. Is het echt zo dat er “in het Midden-Oosten niets kan gebeuren zonder dat hele volksstammen daar de hand van Israel en Amerika in zien” en dat dat een voorbeeld is van de schade die complotgeloof aanricht? Volgens mij is dat complotgeloof voor een belangrijk deel ook het gevolg van geopolitieke gebeurtenissen en cynische propaganda. Als voorbeeld van “hoe samenzweringsgeloof  levens op gruwelijke wijze kan ontwrichten” noemt Reijnders het geval van Jan de Lange, een Wassenaarse miljonair die zich vastbeet in de Deventer moordzaak, zelf zijn vrouw vermoordde en zelfmoord pleegde. Maar die man leed al aan zware psychische problemen. Zijn complotfascinatie lijkt me eerder een gevolg daarvan dan de oorzaak van alle ellende.’

‘Moord, zelfmoord: toch wel een pakkend boek, zo te horen.’

‘Je zou zelfs kunnen zeggen dat het een roddelboek is over complotdenkers. Wist je dat Désirée Röver, die tegen vaccinaties is, zelf een kind heeft verloren aan kanker? Ze schrijft dat toe aan vaccinaties. En dat Wim Dankbaar met Peter R. de Vries naar Amerika ging voor onderzoek naar de Kennedymoord, maar later pikante mailtjes uit de mailbox van De Vries doorstuurde naar medestanders? Ik denk wel eens dat de aantrekkingskracht van complottheorieën dezelfde is als die van roddel: ze gaan vaak over verborgen misstappen van hooggeplaatste mensen. Wist je dat Prins Johan Friso aanwezig was bij de moord op Marianne Vaatstra?’

‘Wat?’

Ik geloof dat niet, maar het is een van de sterkste verhalen over het geheime leven van onze elite die Reijnders opving bij zijn rondgang langs complotdenkers.

‘Dus?’

‘Complotdenkers is een vlot leesbare reisgids voor een exotisch land. Maar niet een land waar je zelf naartoe wilt op vakantie, laat staan een land waar je wilt wonen, zoals de hoofdpersonen uit dit boek.’

‘Dat maak ik zelf nog wel uit.’

Maarten Reijnders: Complotdenkers. Hoe gevaarlijk is het geloof in samenzweringstheorieën? Soesterberg: Uitgeverij Aspekt.

Illustratie: Loominati, door Adamgasth (Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0)

Lees ook:

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *