« Antisemitisme in christelijke leesboekjes over bekeerde joden
Kettingbrieven: post van het noodlot »

Reclame voor een pogrom: propaganda op Twitter en Facebook

Haatzaaien doe je zo: neem beelden van een menigte die uit is op een lynchpartij. Presenteer die bloeddorst als de terechte reactie op een kindermoord. Schilder de daders van die moord af als boosaardige vreemdelingen. Zo werkt propaganda al eeuwen, zo werkt het nu op Twitter en Facebook. Een filmpje van een wraakzuchtige meute Russen, verspreid door een populaire extreem-rechtse twitteraar, blijkt een uitnodiging voor een pogrom. Deze berichten voeden het vuurtje van de haat tegen moslims en migranten. En het zijn vonkjes, wachtend op een kruitvat.

Onlinemagazin is een twitteraar die zijn 55 duizend volgers dagelijks tientallen berichten voorschotelt tegen moslims, migranten en Angela Merkel. Hij promoot Marine le Pen en Geert Wilders. Een van zijn Nederlandse fans is de PVV-politicus Willem Boutkan (gemeenteraadslid in Almere en Statenlid in Flevoland), die ook het volgende bericht retweette. Op 24 maart twitterde Onlinemagazin een filmpje van een menigte Russen die met geweld een winkel proberen binnen te dringen. Volgens de tweet zien we een ‘islamistische’ voorstad, waar een Russische jongen is vermoord door een ‘Moslimbende’: ‘De lafaards verschansen zich in een winkel.’

Propaganda is de kunst om waarheid te mengen met leugens. De beelden van dit oproer komen uit Rusland en de aanleiding was een moord in een Moskouse voorstad. Maar daar houdt het wel op. Het slachtoffer was geen jongen maar een man van 25, hij werd niet vermoord door een bende maar neergestoken door een individu, en de ‘lafaards die zich verschansen’ zijn arbeiders en winkeliers die moesten toezien hoe hun markthal werd vernield. Ook zijn de beelden niet, zoals de tweet suggereert, recent, maar uit oktober 2013. Wat was er toen aan de hand in Moskou?

Rellen in Birioeliovo

In Birioeliovo, een wijk in het zuiden van Moskou waar veel migranten wonen uit de voormalige islamitische Sovjetrepublieken, werd op 10 oktober 2013 de 25-jarige Jegor Tsjerbakov doodgestoken toen hij ‘s nachts naar huis liep met zijn vriendin Ksenia. De dader was een man uit de Kaukasus of Centraal Azië, zei Ksenia.

De moord was aanleiding voor een demonstratie op 13 oktober, waar buurtbewoners en nationalistische Russen ‘Rusland voor de Russen’ scandeerden en protesteerden tegen illegale en criminele immigranten in Birioeliovo. Ook gingen er geruchten over corruptie: de politie zou weten van de misstanden, maar de verantwoordelijken de hand boven het hoofd houden.

Een massa demonstranten vernielde een winkelcentrum, drong de markthal binnen waar de dader zou werken en bekogelde de oproerpolitie met stenen en flessen. Op een andere plek, voor het station van Birioeliovo, sloopten ze auto’s en groentestalletjes. Ongeveer 380 relschoppers werden opgepakt. 

De volgende dag liet de Moskouse politie met groot machtsvertoon zien dat ze de gevoelens die aanleiding waren voor de rellen serieus nam. Bij razzia’s in en buiten Birioeliovo werden 1650 migranten opgepakt en gecontroleerd. Nog een dag later, op 15 oktober, werd de moordenaar gearresteerd, een man uit Azerbeidzjan.

Haatzaaien

Tot zover de achtergrond van de tweet over de ‘moslimbende’ die een ‘Russische jongen’ had vermoord. Twitteraar Onlinemagazin moet die feiten kennen, want hij is goed op de hoogte van Russische actualiteiten – ongeveer een derde van de accounts die hij volgt is Russisch. Het is ook niet de eerste keer dat hij verzonnen berichten verspreidt: zie de tweet waarin hij een onschuldige vluchteling in Italië neerzet als kinderverkrachter, een bericht dat eveneens werd geretweet door PVV-politicus Boutkan. 

De bron van video en tekst is mogelijk de Facebookpagina van de extreem-rechtse Australische Nationalist Uprising (63.000 volgers), waar al op 13 december 2016 hetzelfde filmpje met vrijwel identieke tekst verscheen. De tweet van Onlinemagazin is inmiddels overgenomen door de Facebookpagina Meme Magic (29.000 volgers), die kant-en-klare haatpropaganda serveert voor radicale supporters van Trump en Le Pen. 

Alle reacties juichen de Russische lynch mob toe. Onder de tweet van Onlinemagazin – in minder dan drie dagen al 1100 keer geretweet – staan uitroepn als: ‘The Dutch and French could learn from this!’ ‘Good job my slavic friends.’ Ook bij Nationalist Uprising en Meme Magic is de stemming eensgezind: levend verbranden is nog te goed voor dat ongedierte.

Bloedsprookje

Berichten over bendes die het voorzien hebben op ‘onze’ kinderen en vrouwen wakkeren haat tegen andere bevolkingsgroepen aan. Dat het slachtoffer van een 25-jarige man is veranderd in een jongen en de dader van een individuele immigrant in een ‘Moslimbende’, is geen toeval. Dit is al eeuwen het sjabloon van geruchten en propaganda die vreemdelingen als doelwit hebben. Dit zijn de verhalen waardoor pogroms beginnen.

Het bekendste voorbeeld van dit sjabloon is de beschuldiging dat Joden matzes maken met het bloed van christenkinderen. Dit ‘bloedsprookje‘ stamt uit de Middeleeuwen, maar was ook in 1946 in het Poolse Kielce nog de vonk die de moord op 41 Joden inleidde. Maar woede die tot gewelddadige uitbarsting komt na beschuldigingen dat een groep mensen schuldig is aan moord of verkrachting van vrouwen of kinderen is iets van alle plaatsen en tijden.

In Detroit vielen in 1943 34 doden bij rellen tussen blanke en zwarte Amerikanen: onder de blanken ging het gerucht dat zwarten een blanke vrouw hadden verkracht en van de Belle Isle Bridge hadden gegooid. Zwarten vertelden elkaar dat blanken een zwarte moeder met haar baby van de brug hadden gegooid. In 2013 werden op Madagaskar drie mannen, van wie twee buitenlanders, gelyncht omdat ze ervan werden verdacht kinderen te kidnappen en hun organen te verkopen.

In februari verspreidden Russische media in Litouwen het verzonnen bericht dat dronken Duitse militairen van een NAVO-missie in dat land een meisje van vijftien hadden verkracht. Ook pushen pro-Kremlin media zoals Newsfront nog steeds het onjuiste verhaal dat begin 2016 in Berlijn een dertienjarig meisje van Russische afkomst (‘Lisa’) is ontvoerd en verkracht door migranten.

Niet alleen wie zulke verhalen verzint, maar ook wie ze verspreidt, speelt met vuur.

Update 31 maart 2017 Vandaag werd @OnlineMagazin wegens haatzaaien van Twitter verwijderd.

Met dank aan Rob van Kan (@edgeofeurope), die de herkomst van de video traceerde en aan Ab Gigant (@nietcorrupt) en Ton Aarts (@ton_aarts) voor aanvullende tips.

Bronnen
Over de rellen van 2013 in Birioeliovo raadpleegde ik internationale nieuwsbronnen. Nuttig waren onder meer:
  • Fitzpatrick, C.A. (14/10/2013). "Their brains are like a wrecking ball." The Interpreter.
  • Glathe, J. (29/4/2015). Analyse: Die russische Online-Debatte über die Unruhen in Birjuljowo 2013. Bundeszentrale für politische Bildung.
  • Hans, J. (14/10/2013). Ein Vulkan bricht aus.Rassistische Krawalle in Moskau. Süddeutsche Zeitung.
  • sluiten

    One thought on “Reclame voor een pogrom: propaganda op Twitter en Facebook

    Leave a Reply

    Your email address will not be published. Required fields are marked *