« Inbreker loert op straat, niet op Twitter
Ontvoerd uit pretpark door moslima’s: broodje nikaab op Facebook »

Nieuwe fetisj? Lik m’n oogbal!

Een ‘gevaarlijke trend’ noemden nieuwsmedia het deze zomer: als ze het tongzoenen voorbij zijn, gaan Japanse tieners aan elkaars ogen likken. Een derde van de twaalfjarigen had het al eens gedaan. Ongezond, daar kun je herpes van krijgen. Het wemelt op Japanse scholen al van de kinderen met verbandjes voor hun oog. De rage verspreidt zich via internet, ook in het Westen! Alleen: er ís helemaal geen trend, ontdekte een correspondent in Japan.

‘Bizarre hype rukt op: oogbal likken’, kopte de site van EditieNl in juni. WTF.nl (‘altijd opmerkelijk nieuws’) had het ook, net als AD.nl. Serieuzere media lieten het liggen, maar het staat wel op de sites van Trouw en de Volkskrant, waar de drempel voor what-the-fucknieuws lager is dan in de papieren krant. En Coen en Sander van BNN probeerden het zelf uit.

Nieuws is een verhaal met een moraal. Dit gedrag is goed, dat slecht. Hier is het veilig, daar dreigt gevaar. Ook de berichtjes in de rubriek Opmerkelijk hebben een moraal. Misschien juist de berichtjes in de rubriek Opmerkelijk. Rare gewoonten van buitenlanders is een goed onderwerp voor die rubriek (check). Nieuwtjes over seks (check). Gezondheidsrisico’s (check). Gevaar voor kinderen (check). En internethypes: check – oogballikken had alles.

‘Steedsmeer’-isme

Het nieuws over oogballikken dat zich in juni 2013 over de wereld verspreidde, is een gaaf voorbeeld van wat de Duitsers Immermehrismus noemen: de neiging van journalisten om te berichten over trends die niet op harde cijfers steunen, maar op vage aanduidingen als ‘steeds meer’. Ooglikken is volgens RTL’s EditieNl een ‘gevaarlijke trend’ die zich ‘razendsnel verspreidt via internet’, je kunt er herpes van krijgen, er zijn al ‘heel wat jongeren’ gespot met een verbandje voor hun oog en het web wordt ‘overspoeld’ met filmpjes van oogballikkers.

Je ziet de sneeuwbal groeien: heeft op AD.nl nog een op de drie leerlingen uit een bepaalde Japanse schoolklas vol twaalfjarigen ervaring met oogballikken, bij BNN en in het Noordhollands Dagblad en andere kranten van HDC-media (niet online) is het aantal ooglikkers aangezwollen tot een derde van alle Japanse twaalfjarigen.

Factcheck

Als bron verwezen Nederlandse media naar de blogs Huffington Post en Shanghaiist. De eerste is een Amerikaans medium. Shanghaiist komt al meer in de richting, maar Shanghai en Tokio liggen ongeveer even ver uit elkaar als Amsterdam en Madrid. Geen enkele redactie vond het nodig om een correspondent in Japan te laten uitzoeken hoe populair ooglikken daar is.

Mark Schreiber, een Amerikaanse journalist die sinds 1966 in Tokio woont, zocht het wel uit. Voor zijn factcheck volgde hij het verhaal stroomopwaarts tot de bron, een anonieme onderwijzer uit Tokio die op een ranzige site vertelt dat opvallend veel leerlingen rondlopen met oogverbandjes als gevolg van oogballikken. Sommige Amerikaanse journalisten die het verhaal doorvertelden, belden met Amerikaanse oogartsen. Die bevestigden dat je van ooglikken ontstekingen kunt oplopen, wat het bericht de schijn van waarheid gaf. Schreiber nam echter contact op met Japanse oog- en schoolartsen. Die hadden nog nooit van de trend gehoord.

Is het gevaar van ooglikken nu doodgecheckt? Ombudsman Chris Elliott van de Britse kwaliteitskrant The Guardian, die het bericht ook bracht, bood afgelopen weekend zijn excuses aan. De Huffington Post heeft de kritiek van Schreiber midden in het oorspronkelijke stuk verwerkt en de alarmerende teksten eromheen laten staan. En alle Nederlandse berichten staan nog ongewijzigd online.

Kortom…

Oogballikken (juni 2013): vermeende riskante erotische trend onder (Japanse) tieners. Zie ook: bangalijsten, breezerseks, regenboogfeestjes, gekleurde seksarmbandjes en andere boos- en bangmakers over tienerseks.

Bronnen
  • Brosius, Hans-Bernd, Breinker, Carsten, & Esser, Frank (1991). Der “Immermehrismus”: Journalistisches Stilmittel oder Realitätsverzerrung? Publizistik 36, 407-427.
  • sluiten

    Leave a Reply

    Your email address will not be published. Required fields are marked *