« De toverpet van Petersburg
De spookauto »

Een kind met uw hersens en mijn schoonheid

Volgens een bekende anekdote, die deze week weer opdook in de Volkskrant. zei Marilyn Monroe ooit tegen Albert Einstein: ‘Stel u toch eens voor dat wij samen een kind kregen, met uw intellect en mijn schoonheid.’ Waarop Einstein repliceerde: ‘Beter van niet, want stel je voor dat het kind mijn uiterlijk heeft en uw hersens.’ Het verhaal circuleert ook met andere hoofdrolspelers. Oubollig? De stereotype rolverdeling tussen man en vrouw is niet van vandaag of gisteren – het verhaal was al bekend in de Middeleeuwen, over een lelijke ridder en een domme jonkvrouw.

In zijn Volkskrant-column diste Max Pam op 2 november een verhaal op dat hij terecht een ‘Wanderlegende’ noemt:

[…] over George Bernard Shaw, die van een mooie vrouw het voorstel ontving om een kind te maken dat haar schoonheid zou krijgen en zijn intelligentie. Waarop Shaw antwoordde: ‘Maar het zou ook andersom kunnen zijn.’ Die anekdote is aan veel grote geesten toegeschreven, onder meer aan Einstein, maar volgens mijn informatie was het Bertrand Russell die het snedige antwoord gaf.

De lelijke ridder

Was het Shaw, Russell of Einstein? De oudste versie die ‘citatendetective’ Garson O’Toole kon vinden, stond in 1923 in de Boston Globe en ging over de Amerikaanse danseres Isadora Duncan en de Franse schrijver Anatole France. Dat is – tot iemand in de immer groeiende massa gedigitaliseerde kranten een ouder voorbeeld vindt – de vroegste versie van het verhaal in vraag-en-antwoordvorm. Maar het idee is ouder.

Al in 1319 berijmde een Franse schrijver de geschiedenis van een dappere, lelijke ridder die zijn hart heeft verpand aan een wonderschone, domme jonkvrouw. Hij probeert zijn vrienden ervan te overtuigen dat een huwelijk met haar een goede stap is: hun kinderen zullen even wijs zijn als hij en even mooi als zij. Het huwelijk wordt gesloten, maar anders dan in de moderne versie van het verhaal blijft het niet bij hypothetische kinderen. Hun kinderen zijn even afstotelijk als hun vader en even stupide als hun moeder.

Was het Middeleeuwse verhaal het voorbeeld voor de zwerfanekdote uit de twintigste eeuw? Te bewijzen is het niet, maar onmogelijk evenmin: het verhaal uit het Franse manuscript werd in anekdotenverzamelingen en tekstuitgaven in Frankrijk herdrukt tot in 1914. Negen jaar later stond de moderne versie, met een Franse schrijver in de rol van de lelijke ridder, in een Amerikaanse krant.

Bronnen
  • Arinck, P. (2000). Broodje @@p. Bruna, p. 66.
  • Brunvand, J.H. (1968). The study of American Folklore. An introduction. New York: W.W. Norton, 1968, p. 94, 102.
  • Johnson, J. (1960). Professor Einstein and the chorus girl. Journal of American Folklore 73, 248-249.
  • Quote Investigator (2013). But Suppose the Child Inherited My Beauty and Your Brains?
  • sluiten

    Leave a Reply

    Your email address will not be published. Required fields are marked *