« Het lintwormdieet
De rijke weduwe leek een makkelijke prooi, maar wat zij hun voorschotelde hadden zij niet verwacht »

Echtgenoot houdt zich dood om vrouw op ontrouw te betrappen

In 1914 schotelden kranten over de hele wereld hun lezers een verhaal voor dat ontsnapt lijkt uit de Decamerone of de Canterbury Tales: een jaloerse Zweedse zakenman stelde de liefde van zijn vrouw op de proef door te doen alsof hij dood was. Toen zij prompt haar minnaar belde met het goede nieuws, was hij uit de dood opgestaan en had een scheiding aangevraagd. Amerikaanse kranten publiceerden een foto van de harteloze vrouw. Maar bestond die wel? Of hebben de journalisten van toen een volksverhaal gepromoveerd tot nieuwsbericht? Nieuws en folklore: een eeneiïge tweeling.

Op 9 mei 1914 konden Nederlanders in de Oost lezen in Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië:

Dit sterke verhaal dook in april 1914 op in Engelse, Amerikaanse en Australische kranten. Tegen de tijd dat het Nederlands Indië bereikte, publiceerden Amerikaanse kranten uitgebreidere versies. De Washington Post kreeg een telegraafbericht uit Berlijn waarin de bedrogen Petersen zelf zijn verhaal vertelde. Andere kranten brachten een nog kleurrijkere versie, die inclusief illustraties bijna de hele pagina besloeg. (De rest is gevuld met een advertentie voor een nieuw model machinegeweer waarmee je ‘400 Mexicanen per minuut kunt doodschieten’.)

Het meest uitgebreide verhaal voegt extra personages toe – een tweede minnaar, een trouwe butler – en laat Petersen twee nachten doorbrengen in zijn doodskist, de tijd dodend door spelletjes kaart te spelen met zijn dokter en de butler. De geïllustreerde versie onthult ook de naam van Petersens liefdesrivaal: Swen Egstrom. En toont een foto van de trouweloze mevrouw Petersen.

Probleem: het bericht over de geruchtmakende scheiding, en zelfs het bestaan van de hoofdrolspelers, is niet terug te vinden in Zweedse kranten uit die jaren. Het lijkt erop dat de foto een willekeurige vrouw laat zien en dat het hele verhaal van begin tot eind fictie is. Toch hoefden de bedenkers het niet helemaal te verzinnen: ze hoefden alleen maar een plot die al eeuwen bestond te hullen in eigentijdse kleren.

De weduwe met de waaier

In de internationale catalogus van volksverhaal-plots is de geschiedenis van het echtpaar Petersen terug te vinden onder nummer 1350:’Man wendt voor dood te zijn. Zijn vrouw toont zich onmiddellijk bereid te trouwen met degene die haar het nieuws brengt.’ Van de vele varianten neem ik er één, een Chinese – als demonstratie van de ouderdom en bereisdheid van dit verhaalsjabloon.

Het volgende vrouwonvriendelijke verhaal over de filosoof Zhuang-zi is voor zover bekend voor het eerst opgeschreven door Feng Menglong, in 1624. Dat is bijna tweeduizend jaar na het overlijden van de hoofdpersoon, dus erg historisch accuraat zal het wel niet zijn. Populair was het wel, en niet alleen in China: het werd in 1735 in het Frans vertaald en daarna nog vele malen in andere Europese talen. 

Op een dag verwondert Zhuang-zi zich op een begraafplaats over een jonge weduwe die met een waaier over een vers graf wappert. Ze legt uit: haar overleden man heeft gezegd dat ze mocht hertrouwen zodra de aarde op zijn graf was opgedroogd. Zij kan niet wachten tot het zo ver is. Zhuang-zi tovert de aarde van het graf droog voor haar en ontvangt als dank haar waaier.

Thuisgekomen vertelt hij het verhaal aan zijn vrouw. Die vervloekt de weduwe als een harteloze slet, breekt de waaier in stukken en verzekert Zhuang-zi dat zij zelf zoiets nooit zou doen. Hij besluit haar op de proef te stellen en doet een paar dagen later alsof hij sterft. Kort daarna meldt zich een knappe prins die Zhuang-zi’s vrouw wijs maakt dat hij bij haar man kwam studeren. Ze valt als een blok voor hem en na korte tijd is het zover: ze gaan trouwen. Op de trouwdag wordt haar minnaar echter ernstig ziek. Zijn bediende vertelt de vrouw dat hij alleen kan genezen met een medicijn gemaakt met de hersens van iemand die pas overleden is. 

De vrouw aarzelt niet, grijpt een bijl en hakt de doodskist van haar man open. Die blijkt springlevend. De vrouw hangt zich op aan haar ceintuur en Zhuang-zi trekt de bergen in om zich volledig te wijden aan de wijsbegeerte.

 

Bronnen
  • Australische historische kranten zijn doorzoekbaar via Trove, Amerikaanse via Chronicling America.
  • 'Died' to catch wife. Swede leaped from coffin as his friend embraced her. The Washington Post, 9 mei 1914.
  • Idema, W.I. (2014). The Resurrected Skeleton: From Zhuangzi to Lu Xun. New York: Columbia University Press, pp. 33-37.
  • sluiten

    One thought on “Echtgenoot houdt zich dood om vrouw op ontrouw te betrappen

    Leave a Reply

    Your email address will not be published. Required fields are marked *