‘Schrikkelijke wraakoefening’, kopte De Grondwet, een krant voor Nederlandse immigranten in Amerika, op 23 september 1873. ‘In de parochie St. Martin woonde eene oude weduwe, wier kinderen allen getrouwd waren en haar verlaten hadden, en die besloten had hare eigendommen te verkoopen en bij hare kinderen te gaan wonen. Zij verkocht hare eigendommen voor $ 2000, ontving het geld in haar eigen huis, de koopacte werd overhandigd in tegenwoordigheid van twee getuigen, die ook de betaling van het geld zagen. Den volgenden nacht bleef zij alleen in het huis.’
Dit kan natuurlijk niet goed gaan. En inderdaad:
Dienzelfden nacht braken er twee negers in het huis, en eischten haar geld of haar leven. Zij gaf het hen, doch vroeg hen om haar $100 te laten behouden, daar zij die som schuldig was. Eindelijk lieten zij haar de $100 behouden.
Hierna neemt het verhaal echter tot twee maal toe een onverwachte wending:
Daarop bevalen de inbrekers haar, om koffij voor hen gereed te maken. Zij deed dit en bedacht zich toen, dat zij nog eenige strychnine in huis had. Dit vergift deed zij in de heete koffij, en plaatste kopjes, schoteltjes en lepeltjes op tafel, zoodat de inbrekers zichzelven konden helpen. Zij begonnen daarop lustig te drinken; elk van hen had toch $950 in zijn zak. Doch spoedig waren de zaken veranderd. De een stierf terwijl hij aan tafel zat, en de ander toen hij opstond. De goede, oude dame herkreeg haar geld en bij het onderzoek bleek, dat de twee inbrekers de twee getuigen bij de overhandiging der koopacte waren—beide blanken, die zich als negers vermomd hadden— beide hare buren en een haar neef.
Viraal van vroeger
Later in 1873 bereikte het virale verhaal over de gifmengende weduwe ook Nederland: het verscheen in de Amersfoortsche Courant, de Purmerender Courant, de Goessche en de Nieuwe Goessche Courant. In december 1873 konden ook Nederlanders in Indië het lezen, in De Locomotief. Het was een internationale hit: het verscheen in 1873 ook in Australische en Ierse kranten.
De Grondwet, uitgegeven in Holland, Michigan, ontleende het sensationele verhaal aan de Opelousas Journal uit de zuidelijke staat Louisiana. Daarin verscheen het op 15 augustus 1873. Met een cruciale eerste zin, die de Nederlandse kranten weglaten: ‘Whether this story is true or false we do not know, but it is told here, that…’ De Wraak van de Weduwe is een negentiende-eeuws broodje aap.
‘Een vriend meldt ons…’
In 1857 had het verhaal ook al de wereldpers gehaald. In deze versie, die ook in Engelstalige kranten in de VS en Australië verscheen, is het beoogde slachtoffer geen weduwe, maar een vrouw wier man van huis is. De Sheboygan Nieuwsbode, een andere krant voor Nederlanders in de VS (24 nov. 1857), vertelde het zo:
Een vriend meldt, men zegt…: zo werd een volksverhaal nieuws in deze virale krantenberichten van vroeger.
Foto: Donald Tong, Pexels (CC0)
Ook belangrijk voor de Zwartepietologie.