Op 24 februari 2014 keek de 49-jarige Amerikaanse buschauffeur Ricky Wagoner in de loop van een revolver. Er klonken drie schoten. Eén trof hem in zijn been. De twee andere kogels bleven steken in de bijbel in zijn borstzak. De daders waren zwarte bendeleden die zich moesten bewijzen door een blanke te doden, zei Wagoner. Het nieuws over zijn redding ging de wereld over, en toen werd het stil. Tot de politie van Dayton, Ohio, in juni bekend maakte dat Wagoner de aanval had verzonnen. Hij had bovendien twee sterke verhalen gestolen.
Wat gebeurde er die avond in februari? Op beelden van de beveiligingscamera in de bus zien we Wagoner uit zijn verlaten, stilstaande voertuig stappen. Het vervolg valt buiten beeld. Er vallen schoten. Twee kogels treffen Wagoners borst, een raakt zijn been. Maar de chauffeur slaagt erin het wapen af te pakken en jaagt de aanvallers schietend op de vlucht. De kogels die op zijn borst gericht waren, zijn gestuit door een bijbel (foto). Even later verschijnt Wagoner weer in beeld als hij achter het stuur gaat zitten en wegrijdt.
Wagoner vertelt de politie later dat hij is aangevallen door drie zwarte jongemannen met bandana’s voor hun gezicht. ‘We moeten een ijsbeer schieten om lid te worden’, hoort hij een van hen zeggen: de overval is een inwijdingsritueel van een gang, waarbij aspirant-leden een moord moeten plegen op een willekeurige blanke. Een ijsbeer. De politie krijgt al snel wantrouwen. En terecht: Wagoner promoveerde zichzelf tot hoofdpersoon in twee sterke verhalen. Om te beginnen dat over de ijsberenjacht.
IJsberen jagen en het knockout-spel
Er bestaan allerlei broodjeaapverhalen over inwijdingsrituelen van bendes, zoals dat over de auto die met gedoofde koplampen rondrijdt: nieuwe leden moeten de eerste tegenligger die hen met lichtsignalen waarschuwt achtervolgen en vermoorden. Bij echte bendes is het juist het kandidaatlid dat wordt afgetuigd en vernederd door de oudere leden, niet een willekeurige buitenstaander. ‘IJsberen jagen’ (polar bear hunting) is een van de gefantaseerde rituelen.
‘IJsberen jagen’ wordt in de VS ook gebruikt als synoniem voor het ‘knockout game‘: zwarte jongens zouden er een spel van maken om willekeurige blanke voorbijgangers met één klap bewusteloos te slaan. Dat lijkt, net als de sterke verhalen over inwijdingsrituelen, vooral een verklaring voor zinloos geweld, geen bestaande uiting van zwarte haat tegen blanken.
Het nieuws dat er in Dayton misschien toch een zwarte bende rondliep waarvan elke blanke het slachtoffer kon worden, veroorzaakte onrust in de stad. Reden voor de politie om het verhaal van Wagoner grondig te onderzoeken. Wat hem de das omdeed, was zijn bijbel.
Bijbels en kogels
Was Wagoner beschoten en had zijn bijbel de kogels tegengehouden? De politie probeerde het uit, met het wapen dat op de plaats delict was gevonden en een exemplaar van het zelfde boek, een populaire versie van het Nieuwe Testament, Psalmen en Spreuken, 528 pagina’s dik. Twee kogels gingen er dwars doorheen.
De politie van Dayton vermoedt dat Wagoner het verhaal verzonnen heeft om de verzekering op te lichten: hij had een belastingschuld van 100.000 dollar.
Dat de bijbel niet bestand bleek tegen de schoten, was eigenlijk geen verrassing: de mannen van Mythbusters hadden al eerder een paar magazijnen geleegd op boeken van verschillend formaat en geconcludeerd dat een bijbel geen vervanging is voor een kogelvrij vest.
Gered door een nagelschaartje
Schuilt er dan geen enkele waarheid in het verhaal van de levensreddende bijbel? Toch wel. Er zijn legio voorbeelden van bijbels met bonafide kogelgaten erin, die worden bewaard als familiestuk of in museumcollecties. De Amerikaanse soldaat Walter G. Jones bewaard een bijbeltje met twee kogelgaten uit de Amerikaanse Burgeroorlog, een uit 1864 en een uit 1865. In de Eerste Wereldoorlog werd een Brits soldaat gered door zijn bijbel. De kogel scheurde het boek open, waardoor de tekst uit Exodus 18:10 zichtbaar werd: ‘Gezegend zij de Heere, die Ulieden verlost heeft uit de hand der Egyptenaren’ (Rotterdamsch Nieuwsblad, 2 mei 1919).
De bijbel is overigens niet het enige heilige boek met die beschermende kracht. Ook de koran houdt regelmatig kogels tegen, bijvoorbeeld in Gaza en in Libië (video). Maar ook een portefeuille met foto’s van familie, een iPod en zelfs een etui met een nagelschaartje deden op het beslissende moment hun beschermende werk.
Dat die voorvallen zeldzamer worden, ligt aan de vooruitgang van het wapentuig: de kogels van nu hebben meer vaart dan die in 1864 of 1914. Maar het verhaalcliché van de miraculeuze redding door een aansteker, medaillon of bijbel is springlevend. Mede dankzij fantasten als Wagoner en de nieuwsmedia die zijn verhaal hebben verspreid.