« Pronken met verhalen van een ander
Voor de duivel niet bang: kinderen en de Charlie Challenge »

Charlie Charlie heeft familie: Sarita Sarita, Carlos Carlos en Willy Willy

Binnen een dag of drie was hij op alle Nederlandse scholen bekend: Charlie, de Mexicaanse geest die je kunt oproepen met twee potloden en een vel papier. Was Charlie een demon, een jongetje dat zelfmoord had gepleegd, of het slachtoffer van een auto-ongeluk? En als hij uit Mexico kwam, waarom heette hij dan Charlie en niet Carlos? We gaan op familiebezoek in Venezuela en Argentinië en ontmoeten Sarita Sarita en Carlos Carlos. De Charlie Challenge: wereldomspannende jeugdcultuur in de tijd van Youtube en Twitter. 

Je schrijft twee keer Ja en twee keer Nee op een vel papier, legt er kruislings twee potloden op, en vraagt: ‘Charlie, Charlie, are you there?’ Als het bovenste potlood beweegt, heb je verbinding met Charlie en kun je ja/nee-vragen stellen. Charlie is een instant orakel, bijna even snel als Google.

Hoewel het ritueel zelf low-tech is (potloden en papier, meer heb je niet nodig), bereikte de #CharlieChallenge de Nederlandse schooljeugd via de sociale media. Instagram, Vine, Youtube, Twitter, Facebook, Whatsapp: na het Pinksterweekend (heel toepasselijk: uitstorting van de Heilige Geest!) was de geest van Charlie plotseling alomtegenwoordig. Voor Nederlandse kinderen en schoolbesturen – waarvan een aantal Charlie snel verboden – was het spel volkomen nieuw, maar in Zuid-Amerika spelen kinderen het in allerlei varianten al sinds de jaren negentig.

Potloden en munten

Charlie maakte de sprong naar wereldfaam vanuit de Dominicaanse Republiek, waar het orakelspel eind april afkeuring opriep als ‘satanisch‘. Charlie is echter maar één van de populaire namen voor de geest, zoals er ook meer manieren zijn om hem of haar te raadplegen. Elders is Charlie Charlie bekend als Carlos Carlos. Of als Willi WilliSarita SaritaCleopatra, of Miguelito en Manolito. Weer iemand anders herinnert zich dat hij twintig jaar geleden in Mexico met zijn vriendjes ene Mickey opriep.

Een variant op het potlood-en-papierorakel is een ritueel waarbij twee kinderen tegenover elkaar staan en in elke hand losjes een potlood vasthouden, zodat de punten elkaar raken. Na de vraag ‘Charlie, Charlie, wil je spelen?’, gaan de potloden bewegen: knikken ze naar binnen, dan is het ‘nee’, wijken ze naar buiten, dan luidt het antwoord ‘ja’.

Ook munten kunnen antwoorden van gene zijde doorgeven. In een ritueel dat vooral bekend is als Sarita Sarita stel je een vraag en gooi je twee munten op: twee maal kop is ‘ja’, twee maal munt is ‘nee’, en de combinatie is: ‘misschien’.

Sara de heks

Zoals Charlie voor de een een demon is en voor de ander een gestorven kind, zijn de andere namen ook verbonden met verschillende bovennatuurlijke personages. In een verslag uit Venezuela (2005) is de geest die twee kinderen oproepen met vier potloden de heks Sara. In een versie uit 2008 heeft zij zichzelf verdubbeld tot de tweeling Sara en Sarita, maar in andere verhalen is Sara Sarita weer de dochter van de duivel.

Ten slotte staat het orakel ook bekend als ‘het spel van la Llorona‘. La Llorona, letterlijk ‘de huilende vrouw’, is de geest van een moeder die ronddwaalt op zoek naar haar kinderen, die ze zelf heeft vermoord. La Llorona is een begrip in Latijns-Amerika en onder hispanics in de VS, maar in Nederland is ze onbekend.  Dit deel van de Zuidamerikaanse traditie heeft, bij gebrek aan voedingsbodem, geen wortel geschoten in ons land. De andere delen vielen wel in vruchtbare aarde. Want hoewel de Charlie Challenge plotseling arriveerde en exotisch oogt, past hij naadloos in de Nederlandse jeugdcultuur.

‘Ik ben Carlos, ik ben 7 jaar’

Twee maal ‘Charlie’ aanroepen boven een vel papier is nieuw, maar voor de spiegel drie of dertien keer de naam Bloody Mary noemen, is al zeker een jaar of twintig een griezelspelletje dat Nederlandse kinderen spelen. Het is een ‘challenge’ avant la lettre: kinderen dagen elkaar uit het te proberen.

Verhalen over geesten van overleden kinderen herinneren ook aan de doorstuurberichten die scholieren al jaren nachtmerries bezorgen. In 2004 deed – toen nog via MSN – het volgende bericht de ronde:

Ik heet Emma, ik ben 1 jaar oud.
Ik heb zwart haar en rode ogen.
Ik draag een witte jurk met een kruis als hangertje aan mijn ketting.
Ik ben dood.
Als je dit bericht niet doorstuurt aan 15 personen uit je lijst zul je mij vannacht ontmoeten…

Een paar jaar later spookte er al een Carlos rond op schoolpleinen en in kinderkamers:

Ik ben Carlos.
Als je eenmaal begonnen bent met lezen, kan je niet meer terug.
Zoals ik al zei, ik ben Carlos en ik ben 7 jaar.
Ik heb veel bloed over mijn gezicht en geen ogen.
Ik ben dood.
Stuur dit naar 12 mensen.
Geloof je me niet? Dan zal ik om middernacht naar je huis toe komen, me onder je bed verstoppen en je in je slaap vermoorden.

Filmpjes maken van elkaars schrikreacties (‘jumpscare!’): dat kennen we ook van kinderen die de videogame van Slenderman spelen, een bovennatuurlijke bonenstaak zonder gezicht die kinderen stalkt. Ook de vragen die kinderen aan Charlie stellen (‘Ga ik met Zayn van One Direction trouwen?’, ‘Ga ik dood voor mijn twintigste?’) zijn vragen die kinderen al decennia stellen bij uitgebreidere rituelen om geesten op te roepen, zoals glaasje draaien.

Glokale folklore

De #CharlieCharlieChallenge is een voorbeeld van jeugdcultuur uit het tijdperk van Youtube en Twitter. Het spel verspreidt zich met de snelheid van het licht via smartphones en schoolpleinen, het is folklore die deels kant-en-klaar wordt overgenomen, deels wordt aangepast aan de plaatselijke cultuur – een mix van globaal en lokaal, een glokaal fenomeen.

[Update, 3 juni 2015] Charlie is geen virale marketingstunt

Of is het hele Charlie-fenomeen niets meer dan een virale reclame voor een horrorfilm? Dat is de verklaring die sinds een paar dagen circuleert. Nieuwssite Uproxx wees op een trailer voor de Amerikaanse film The Gallows, die deze zomer uitkomt. In een video van een paar seconden zie je het Charlie-ritueel, waarna er iemand op bovennatuurlijke wijze uit beeld wordt gesleurd. Dus: doorlopen mensen, niets aan de hand? Toch niet: die filmreclame is een inhaker, niet de oorzaak van de Charlie-rage.

Hierboven bleek al dat het ritueel onder vele namen, waaronder Charlie Charlie, al jaren populair is onder scholieren in Latijns-Amerika. Bovendien verscheen de filmtrailer, zoals The Independent uitzocht, pas online nadat de #CharlieChallenge viraal was gegaan. Het is eerder zo dat ‘het zal wel weer een virale marketingstunt zijn’ een van de geruststellende standaardverklaringen is om rages als Charlie Charlie te begrijpen. Maar niet per se de juiste.

Hoe gevaarlijk is de Charlie Challenge? Lees: Voor de duivel niet bang: kinderen en de Charlie Challenge

 

One thought on “Charlie Charlie heeft familie: Sarita Sarita, Carlos Carlos en Willy Willy

  1. Pingback: [Hype in 10 quotes] Scholieren roepen Mexicaanse geest op in 'Charlie Charlie Challenge' (UPDATED) - Trends in Kids- & Jongerenmarketing

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *