Via sociale media roepen woedende Nederlanders op tot #BoycotHema. Niet alleen omdat de HEMA Zwarte Piet zou willen afschaffen. Maar ook omdat het warenhuis wel hoofddoekjes en halal rookworsten verkoopt, en producten van de bezette Westbank in de ban heeft gedaan. Het is blinde woede: HEMA verkoopt geen hoofddoekjes en halal rookworst, en boycot geen Israëlische producten. En die foto van HEMA-rookworst met Arabische reclame dan die PVV-politicus Martin Bosma rondtwitterde? Die komt uit een kunstproject.
Hoe kan een bedrijf met zo’n oer-Hollands imago als de HEMA slachtoffer worden van een campagne waarin het wordt neergezet als vijand van de Nederlandse cultuur? Het begon natuurlijk met Zwarte Piet: Het Parool meldde op 26 augustus dat HEMA had besloten Zwarte Piet geleidelijk af te schaffen. Dat bleek uit een interne mail. HEMA probeerde nog te sussen (‘HEMA doet Piet niet in de ban. […] Voor 5 december is alles ingekocht en over volgend jaar kunnen we nog geen uitspraken doen’). Te vergeefs.
Dezelfde dag riep Martin Bosma (PVV) op tot een boycot:
Een volk dat voor zeurallochtonen zwicht zal meer dan Zwarte Piet verliezen. Boycot Hema. pic.twitter.com/2Q9QfIYC8R
— Martin Bosma (@Martinbosma_pvv) 26 augustus 2014
El Hema
Verkoopt de HEMA halal rookworst? Nee, zei woordvoerder Inge van Baarsen toen ik haar belde. Nooit gedaan ook. En die foto dan? Die komt uit een project van culturele instelling Mediamatic, ‘El Hema‘, een reizende manifestatie die van 2007 tot 2011 toonde hoe een HEMA voor Marokkaanse migranten eruit zou kunnen zien. De echte HEMA was not amused, dreigde met de rechter, maar besloot uiteindelijk het project te gedogen.
Wist Martin Bosma dat de rookworst uit zijn tweet geen HEMA-product was? De boze massa die #BoycotHema trending maakte, weet het in elk geval niet. ‘NL 2014: HEMA boycot Zwarte Piet en adverteert met halal-rookworst’, twitterde iemand bijvoorbeeld een paar dagen later. ‘Onverdoofd geslacht dus! Het bordje in Arabisch.’
Hoofddoekjes en Israëlische producten van de Westbank
Na Zwarte Piet en halal rookworst volgde de beschuldiging dat de HEMA wél hoofddoekjes verkocht: ‘De halal-hoofddoek is booming business tegenwoordig bij @HEMA’, aldus een tweet van 2 september. Ook de protestbrief die op 20 september op Facebook verscheen, en in vier dagen 8.000 keer werd gedeeld, verbindt Zwarte Piet en hoofddoeken: ‘Onze onschuldige vaderlandse traditie wordt dus zo opzij gezet en een vrouw-onvriendelijke verplichting mag volgens HEMA dus wel.’
Dat HEMA hoofddoekjes verkoopt, is niet waar, maar het is wel waar geweest: in 2012 maakte de HEMA bekend hoofddoekjes op te nemen in het assortiment, maar nu verkoopt ze die niet meer. De foto van HEMA-hoofddoekjes die boze Facebook- en Twitterberichten illustreert, is twee jaar geleden genomen in een filiaal in Almere.
De laatste terugkerende aantijging aan het adres van de HEMA is dat het bedrijf producten van Israëlische nederzettingen op de bezette westelijke Jordaanoever zou boycotten. Ook dat is volgens woordvoerder Inge van Baarsen onjuist: van een boycot is geen sprake. ‘HEMA is een winkelketen en mengt zich niet in politieke of religieuze kwesties.’
Geruchten over bedrijven: tol van de roem
Neutraal blijven en zaken doen als de Zwitsers: het valt in het gepolariseerde klimaat van tegenwoordig niet mee. Kiezen voor Zwarte Piet is commercieel een even onaantrekkelijke optie als hem in de ban doen: je jaagt altijd een van beide partijen tegen je in het harnas. Dus doet de HEMA wat bedrijven bij dit soort opiniestormen doen: stil zitten en wachten tot het weer opklaart.
Dat deze storm juist de HEMA treft, is geen toeval: geruchten over producten en bedrijven hechten zich juist aan de bekendste namen. Onderzoekers kennen dat als het Goliath-effect. Ook de inhoud van de beschuldigingen is geen toeval: die keren het positieve imago om en verkondigen het tegendeel. Zoals de kinderparadijzen Efteling, Disneyland en IKEA al jaren geplaagd worden door geruchten over kinderontvoeringen, wordt Hollands trots nu uitgemaakt voor landverrader.
[Update 21/1/2016] Geert Wilders in reclame halal-rookworst Unox
In januari 2016 dook op Youtube een reclame op die sterk doet denken aan het Halal-Hema-project. Het gaat opnieuw om halal rookworst, maar nu van Unox – net als Hema een merk met een oer-Hollands imago. Onverwachte hoofdrolspeler: Geert Wilders.
Unox wist van niets: het ging om een ‘reclame bash’ van Eric Bouwman. Satire. Geert Wilders kon er wel om lachen:
*** GRAPPIG *** Breaking Nieuws: Geert Wilders in Unox commercial! https://t.co/RPgOTZXUbr via vkmag
— Geert Wilders (@geertwilderspvv) 19 januari 2016
Ik vraag me af of het zinvol is als HEMA hier een rechtszaak over begint? Het gaat hierbij om een fikse bedrijfsschade.
Een rechtszaal lijkt me lastig: je zou dan waarschijnlijk moeten bewijzen dat degenen die die foto van die halal rookworst verspreiden weten dat het nep is. Bovendien levert het ongunstige publiciteit op: de HEMA is er niet bij gebaat om gezien te worden als behorend tot het pro- of anti-halalkamp. Tot slot: ik weet niet of dit rumoer in de omzet scheelt. Geruchten over kinderontvoeringen hebben de positie van de Efteling ook niet aangetast.
Het valt mij steeds vaker op, mensen gaan met elkaar in Facebook groepen zitten en geven elkaar constant gelijk, een andere mening of een relativerende mening is niet gewenst.
Na verloop van tijd ontstaat er een soort fundamentalisme, waarschijnlijk door het groepsgevoel, wie het niet met ons eens is kan niet deugen en dat moet je vooral goed duidelijk maken.
Als ze dan iets tegen komen wat niet strookt met hun ideeën op een ander Facebook account zien dan roepen ze elkaar in de groep op en gaan ze als groep zo’n Facebook account aanvallen.
Eerst dacht ik dat het toeval was maar ik zie het nu zo vaak dat het geen toeval kan zijn, het is een strategie.
Als je maar vaak genoeg iets hoort of leest dan moet er wel een kern van waarheid in zitten en het staat op het net dus het moet wel waar zijn, de moderne mens in optima forma.
Ik geloof niet dat die ‘Balkanisering’ de uitkomst is van een bewuste strategie, eerder dat het een gevolg is van de mogelijkheden van het nieuwe medium en de oude menselijke neiging om gelijkgezinden op te zoeken. Jammer blijft het, want nog nooit hadden we de mogelijkheid om zo veel verschillende inzichten van zo veel verschillende mensen te horen.
Met de strategie bedoelde ik het aanvallen van andersdenkenden in een groep en georganiseerd vanuit de groep, zelfs met de “leider” die de tactiek bepaald en de “soldaten” stuurt.
Ik heb de laatste tijd wat van die groepen gevolgd en zie dat gewoon op hun open profielen staan.
En ja, het is zo jammer dat mensen geen gebruik maken van het internet om zich zo breed mogelijk over zaken te informeren, verschrikkelijk jammer zelfs.
Jammer dat Martin Bosma hier niet langer over heeft nagedacht en zijn gedachten gewoon heeft rond getwitterd. Lijkt mij een goed voorbeeld van een impuls Twitteraar.
Die zullen er uiteraard altijd blijven, maar wat mij betreft zou het niet eens erg/raar zijn dat de Hema aanpassingen maakt. De maatschappij doet dit immers ook, dus wat de Hema doet is enkel meegaan in de tijd.