In Australië rijden toeristen met hun camper een overstekende kangoeroe aan. Gelukkig is het dier alleen versuft. De toeristen grijpen hun kans: ze maken een selfie met de kangoeroe. En nog een. En dan nog een waarbij ze hem een jasje aantrekken en een hoedje opzetten. Waarop de kangoeroe weer bij zijn positieven komt en er vandoor hopt. Met hoedje, jasje – en de autosleutels die daarin zaten. Dit sterke verhaal is na meer dan een eeuw nog steeds springlevend: het is gerecycled als nieuwsbericht, als speelfilm en reclame.
De sterkste verhalen sterven niet: ze krijgen telkens nieuwe levens, in nieuwe genres. ‘De wraak van de kangoeroe’ is zo’n verhaal. Er zijn zelfs mensen die beweren dat ze het zelf hebben meegemaakt. Zes incarnaties van een klassieke urban legend.
1 Australisch kampvuurverhaal
Dit verhaal met een kangoeroe als hoofdpersoon stamt, dat zal niet verbazen, uit Australië, waar de oudste bekende versie in 1902 verscheen. In de eerste helft van de twintigste eeuw werd het rond kampvuren en in kroegen verteld als een sterk verhaal over leven in de wildernis, een bush yarn. In deze oerversie igaat het dier op de loop met 200 dollar. Die rijkdom zet hij vervolgens vijftien jaar lang om in bier, als stamgast van de bar in het mijnwerkersstadje Bunjirup.
2 Fait divers
De kampvuurversie was puur amusement: te fantastisch om te geloven. Maar haal die ongeloofwaardige elementen eruit en je krijgt… een nieuwsbericht. In november 1945 meldden kranten wereldwijd dat een boer uit de buurt van Sydney op zijn land een kangoeroe had gevonden die vastzat in het prikkeldraad. Hij had het dier bevrijd en uit medelijden zijn eigen vest aangedaan. Pas toen de kangoeroe wegsprong, herinnerde hij zich dat er een biljet van vijf pond in een van de zakken zat. De Britse Times stelde zich in 1945 al voor dat die boer, eindeloos jagend op de kangoeroe met zijn geld, even legendarisch kon worden als de Wandelende Jood.
In de jaren vijftig onderging het verhaal een nieuwe mutatie: nu werd de kangoeroe tijdens een internationaal sportevenement aangereden door een buitenlander. ‘Aangereden kangoeroe ging er met 300 ponden van door’, kopte het Limburgsch Dagblad op 3 oktober 1953 boven een reportage over de Redex Trial, een autorally dwars door Australië:
Ook gebeurde het, dat een deelnemer een grote kangoeroe omverreed. Voor de aardigheid zouden ze een foto nemen van de sinjeur, opgedoft met een colbertjasje en een zomerhoed op z’n kop, wat een aardige herinnering zou moeten zijn, voor deze noodlottige ontmoeting. Noodlottig echter voor de grappenmakers, want toen men juist z’n Zondagse glimlach oppoetste voor de lens, nam de kangoeroe, die niet dood, maar alleen groggy was, de benen. In het colbertjasje zat de man z’n portefeuille met 300 ponden aan geld erin.
In 1961 overkwam het een Nederlandse emigrant. Het bericht verscheen onder andere in de Leeuwarder Courant:
Duur plaatje voor emigrant
Kangoeroe ging er met jasje vandoor
De heer J. Lempens uit Tegelen, die enkele jaren geleden naar Australië emigreerde heeft een zonderling avontuur beleefd. Hij kwam tijdens een autorit in botsing met een kangoeroe. De klap was zo hard aangekomen, dat het dier bewusteloos bleek en de Limburger vond dit een unieke gelegenheid voor een mooi plaatje. Na de kangoeroe tegen een boom te hebben gezet trok hij het versufte dier zijn kolbertjasje aan om de foto erg leuk te maken. Terwijl hij hierna zijn fototoestel in gereedheid bracht, kwam de kangoeroe plotseling weer bij en koos het hazenpad met medeneming van het kolbertjasje. De amateurfotograaf bleef in zijn hemdsmouwen en vierhonderd gulden armer achter. In het verdwenen kledingstuk bevond zich namelijk de portefeuille van de heer Lempens. (4 maart 1961)
3 ‘Ik heb het zelf meegemaakt’
In loop van zijn bestaan heeft het verhaal zich aan allerlei meer en minder bekende mensen gehecht. In de jaren vijftig werd het in Australië verteld over een Engels cricketteam. In de jaren zestig vertelde een lid van het Amerikaanse Kingston Trio het; later werd het verhaal dat de muziekgroep zelf bestolen was door een kangoeroe. In de jaren tachtig bestal de kangoeroe de opvarenden van een Italiaans jacht dat deelnam aan de America Cup en ging hij er vandoor met het jack van Status Quo-gitarist Rick Parfitt.
Meer dan eens hebben mensen zich zelf het verhaal toegeëigend. Zo haalde het op 14 oktober 2000 de voorpagina van De Telegraaf:
Het bericht was bedrog: wielrenner Mulder had het, zoals hij later in de talkshow Barend & Van Dorp toegaf, in omloop gebracht omdat hij zich verwaarloosd voelde door de pers. Het circuleerde een paar weken eerder al onder Nederlandse sporters in Sydney. In het mediaprogramma De leugen regeert (17 oktober 2000) beweerde Sjef Janssen, echtgenoot en trainer van de Olympische amazone Anky van Grunsven, zelfs dat híj het had bedacht: ‘Na een diner is het verhaal spontaan in de auto ontstaan, na de nodige glaasjes wijn natuurlijk.’ Sjef Janssen had meer succes dan Mulder: hij haalde met zijn verhaal zelfs de Braziliaanse en de Duitse tv.
4 Reclamespotje
In de jaren negentig haakte Gore-tex in, met een televisiereclame voor waterdichte kleding. In de stromende regen vindt een koppel toeristen een jonge kangoeroe op de weg in de outback. Hij legt er zorgzaam zijn jack omheen, zij neemt foto’s. Als het dier weghopt in de regen, realiseren ze zich dat het sleuteltje van de jeep in het jack zit. De pay-off: ‘Gore-tex. Guaranteed to keep you dry.’
5 Speelfilm
In 2003 bereikte de kangoeroe ook het grote scherm: de plot van de komische speelfilm Kangaroo Jack, geproduceerd door Jerry Bruckheimer en geregisseerd door David McNally, draait om een kangoeroe die er vandoor gaat met 50.000 dollar. De film keert terug naar de fantasie van het kampvuurverhaal: deze kangoeroe kan – al is het maar in visioenen van de hoofdpersonen – praten, rappen en breakdancen. De film is een aanrader voor folkloristen en voor liefhebbers van onderbroekenlol en grappen over kamelenscheten.
6 Broodje aap
Het kangoeroeverhaal is ook opgenomen in een groot aantal verzamelingen broodjeaapverhalen, drie maal zelfs als titelverhaal: The Gucci Kangaroo (1988) van de Australische Amanda Bishop, mijn boekje De wraak van de kangoeroe (1992) en Status Quo and the Kangaroo and other rock apocryphals (2007) door Jon Holmes. Dat in al die boeken luid en duidelijk staat dat het verhaal niet waar is, heeft de populariteit ervan niet aangetast. Misschien hebben ze vertellers van ‘waargebeurde’ versies zelfs wel op een idee gebracht.
Foto bord overstekende kangoeroes: Sjoerd van Oosten (Flickr, CC BY-NC-ND 2.0)
Elke versie vind ik hilarisch.
Vrolijke groet,